Likwidacja stawki WIBOR przynosi wiele zmian zarówno dla kredytobiorców, jak i kredytodawców. Wskaźnik WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate) wyznaczał bowiem dotychczas wysokość oprocentowania dla większości kredytów cechujących się zmiennym oprocentowaniem. Jest istotny przede wszystkim dla kredytobiorców obciążonych kredytem hipotecznym. Dotyczy zarówno właścicieli gospodarstw domowych, osób prywatnych, jak i przedsiębiorstw i ich właścicieli. Konsekwencją rosnącej inflacji były kolejne decyzje Rady Polityki Pieniężnej o podwyższaniu głównie stóp procentowych. To z kolei powodowało ciągłe wzrosty wskaźnika WIBOR oraz podrożenie pożyczek.
Obecnie banki mają możliwość równoległego oferowania kredytobiorcom kredytów hipotecznych z oprocentowaniem ustalanym na podstawie WIBOR lub WIRON 1M Stopa Składana. Już w przyszłym roku zmienna wartość oprocentowania kredytów hipotecznych będzie ustalana wyłącznie na podstawie drugiego z wymienionych wskaźników. Pierwszym bankiem, jaki rozpoczął przyjmowanie wniosków o kredyt hipoteczny z oprocentowaniem ustalanym w oparciu o WIRON 1M powiększonego o marżę, był ING Bank Śląski. Klienci mieli tę możliwość już w połowie bieżącego roku (czerwiec 2023). Co przyniesie likwidacja stawki WIBOR?
Czym jest wskaźnik WIBOR?
WIBOR® do niedawna był najistotniejszym wskaźnikiem umożliwiającym wyznaczanie oprocentowania kredytów o zmiennym oprocentowaniu. Dotyczy w szczególności kredytów hipotecznych. Stawki ustala się na podstawie aktualnych danych przedstawianych każdego dnia roboczego przez największe polskie banki. Powszechne jest jednak przekonanie, że obecnie wskaźnik WIBOR zabezpiecza ryzyko ekonomiczne związane z kredytem względem banków, a nie kredytobiorców. Można go bowiem porównać do ukrytej marży banku, gdyż stanowi dla niego zysk. Teoretycznie bowiem opisywany wskaźnik to po prostu stopa procentowa, w jakiej banki udzielają pożyczek innym bankom. Należy jednak pamiętać o tym, że ustalanie stawki WIBOR® odbywa się wyłącznie na podstawie teoretycznych deklaracji, a nie rzeczywistych transakcji, jakie miałyby wiązać poszczególne placówki. Likwidacja stawki WIBOR może zatem przyczynić się do zwiększenia poziomu bezpieczeństwa i komfortu kredytobiorców.
Plan pomocy Polakom, czyli likwidacja stawki WIBOR – na czym ma polegać?
Już w 2022 roku rosnąca inflacja wpłynęła na podjęcie pierwszych decyzji przez przedstawicieli Rady Polityki Pieniężnej dotyczących serii podwyżek stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego. Mimo że inflacja nadal osiąga wysokie wartości, w ciągu ostatnich kilku miesięcy zaczęły one spadać. Według najnowszych udostępnionych danych i wskaźników makroekonomicznych, jej wartość w lipcu osiągnęła 10,80%. Jeszcze w maju mieliśmy natomiast do czynienia aż z 13% inflacją.
Konsekwencją wzrostu wartości stóp procentowych i kosztów kredytowych była rosnąca wartość WIBOR. To od niego uzależnione są z kolei stawki oprocentowania kredytów udzielanych w złotówkach. Według danych z lipca WIBOR 3M obecnie wynosi 6,74%, a WIBOR 6M 6,66%. W związku ze znaczną podwyżką rat udzielonych już kredytów, w 2022 roku premier Mateusz Morawiecki przedstawił plan pomocy Polakom:
- Wakacje kredytowe, podczas których rata kredytu może ulec odroczeniu bez naliczania dodatkowych odsetek;
- Zastąpienie stawki WIBOR;
- Zwiększenie pomocy finansowej w ramach Funduszu Wsparcia dla Kredytobiorców;
- Uruchomienie dodatkowego funduszu, którego celem jest wzmocnienie odporności sektora bankowego.
Jedną z ważniejszych zmian, jakie wchodzą w życie dzięki tarczy dla kredytobiorców, ma być likwidacja WIBOR. Według ekspertów w aktualnej sytuacji finansowej i ekonomicznej kraju priorytetem jest zastąpienie go wskaźnikiem referencyjnym. Będzie on korzystniejszy dla kredytobiorców spłacających kredyt hipoteczny w złotówkach. Jednocześnie system jego ustalania staje się bardziej transparentny i niezależny.
Kiedy nastąpi likwidacja WIBOR?
Wielu kredytobiorców zastanawia, kiedy konkretnie polski rząd planuje całkowicie zastąpić WIBOR innym wskaźnikiem? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednak prosta. Według pierwszych założeń likwidacja wskaźnika miała nastąpić 1 stycznia 2023 roku. Obecnie banki mają jeszcze dowolność proponowania stawek wskaźników. Docelowo rząd we współpracy z Sejmem i bankami chce narzucić obowiązek posługiwania się wskaźnikiem WIRON. Został on jednak wybrany dopiero we wrześniu 2022. Wcześniej wskaźnik ten znany był szerzej jako WIRD (Warszawski Indeks Rynku Depozytowego). Niektórzy eksperci spekulują, że całkowita likwidacja stawki WIBOR to kwestia najbliższych tygodni.
Usunięcie WIBOR a wskaźnik WIRON
Osobom zainteresowanym kredytem na dom i mieszkanie nasuwa się jeszcze jedno popularne pytanie o to, kto zdecydował o zastąpieniu wskaźnika WIBOR indeksem WIRON? Jako alternatywny wskaźnik referencyjny stopy procentowej wskazał go Komitet Sterujący Narodowej Grupy Roboczej. O zmianach poinformowała natomiast Komisja Nadzoru Finansowego. Nikt nie jest jednak w stanie wprowadzić opisanych zmian w życie z dnia na dzień. Klienci dostrzegają je zatem stopniowo. Od końca roku 2022 można stosować WIRON w instrumentach finansowych, a od 2023 roku banki mają możliwość oferowania kredytów ze zmienną stopą oprocentowania opartą o WIRON. Proponuje się je jednak nadal równolegle z kredytami o oprocentowaniu ustalanym w oparciu o stawki WIBOR. Od 2024 roku zmienne oprocentowanie kredytów hipotecznych ustalane będzie wyłącznie przy udziale nowego wskaźnika WIRON.
Konsekwencje dla klientów z kredytem hipotecznym
Dla wielu potencjalnych klientów rynku nieruchomości jedyną możliwością na zakup domu lub mieszkania jest związanie kredytowe z wybraną instytucją finansową. Przed inwestycją spotykają się oni z doradcami finansowymi, którzy wyjaśniają, jak zaciągnąć kredyt (również przy uczestnictwie w Programie Pierwsze Mieszkanie), podpowiadają, kiedy warto wziąć kredyt ze współkredytobiorcą. Rosnące stawki najmu mieszkań przekonują coraz większą liczbę osób do kupna na własność mieszkania lub domu. Czy likwidacja stawki WIBOR ułatwia inwestorom decyzję o zaciągnięciu kredytu?
Likwidacja stawki WIBOR z pewnością wpłynie na kredytobiorców, zwłaszcza tych z zaciągniętym kredytem hipotecznym w złotówkach. Decyzja zapadła bowiem jako jeden z filarów rządowej tarczy dla osób posiadających zobowiązania finansowe. By zobrazować rzeczywistość, z jaką przyszło się zmagać kredytobiorcom, wystarczy proste porównanie. Zauważalny jest bowiem znaczny wzrost wskaźnika referencyjnego WIBOR. We wrześniu 2021 roku WIBOR® 3M wynosił zaledwie 0,24%, a WIBOR® 6M – 0,28%. Już w maju 2022 roku zanotowano natomiast wzrost wartości WIBOR® 3M do 6,44%, a WIBOR® 6M – 6,66%.
Likwidacja stawki WIBOR a zalety i wady dla kredytobiorców
Podstawową korzyścią wynikającą ze zmian w stosowaniu określonych wskaźników ma być zmniejszenie wysokości oprocentowania kredytów hipotecznych. Osoby, które nie radzą sobie ze spłatą rat pożyczki, obecnie skazane są na zajęcie komornicze lub skup nieruchomości. Przy zastosowaniu WIRON dojść ma do spadku kosztów zobowiązań finansowych. Przewiduje się zmniejszenie wysokości rat dla kredytobiorców, dzięki czemu w ich kieszeniach może pozostać spora kwota pieniędzy. Eksperci obawiają się jednak, że nowa stawka referencyjna może reagować z opóźnieniem na zmiany stóp procentowych banku centralnego. Może zatem okazać się, że modyfikacja stawki bazowej nie przyniesie zaskakujących rezultatów.
Obecnie nie ma zatem możliwości, by jednoznacznie stwierdzić, czy kredyty z oprocentowaniem wskaźnikiem WIRON będą tańsze niż dotychczas oferowane przez banki kredyty hipoteczne. Wysokość marży ustala się bowiem indywidualnie. Co więcej, zależna jest ona od wielu różnorodnych czynników. Wśród nich wymienia się przede wszystkim: promocje obowiązujące w różnorodnych bankach, kwotę kredytu, wysokość wskaźnika LtV, dodatkowe usługi, na jakie zdecyduje się potencjalny kredytobiorca w danej placówce.
Które banki jako pierwsze zastąpią wskaźnik WIBOR w kredytach ze zmiennym oprocentowaniem?
Pod koniec 2022 roku tylko 3 banki zawiesiły możliwość udzielania kredytów o zmiennym oprocentowaniu. Mimo istniejących możliwości, większość banków nadal pozostaje przy oferowaniu kredytów, których oprocentowanie stanowi sumę stawki WIBOR 3M lub 6M i marży. Co więcej, od czerwca 2023 roku tylko w 1 z tych banków istnieje możliwość skorzystania z kredytu hipotecznego ze zmiennym oprocentowaniem ustalanym w oparciu o wskaźnik WIRON. Mowa tu o ING Banku Śląskim, w którym wysokość marży uzależniona jest głównie od aktualnej oferty umowy kredytowej.
